Reforma edukacji 2024-2032

Nowelizacja Karty Nauczyciela

1. Zniesienie tzw. godziny dostępności
   Od 1 września 2025 r. zostają zniesione tzw. godziny dostępności ("godziny czarnkowe"), czyli obowiązek nauczycieli do stałej, cotygodniowej dostępności w szkole w ściśle określonych godzinach, aby prowadzić konsultacje z uczniami i rodzicami. Rozwiązanie wychodzi naprzeciw oczekiwaniom nauczycieli i organizacji związkowych, którzy wskazywali, że ten przepis w praktyce utrudnia kontakt z uczniami, gdyż często koliduje z obowiązkowymi zajęciami. Konsultacje pozostają obowiązkowe, ale będą mogły być prowadzone w sposób dostosowany do potrzeb uczniów i rodziców oraz możliwości nauczycieli. Zniesienie obowiązku ustalania i nadzorowania stałych godzin dostępności dla nauczycieli zmniejszy także obciążenia organizacyjne dla dyrektorów szkół.
   
   
2. Zmiana w zatrudnianiu specjalistów w szkołach niepublicznych
   Od 1 września 2025 r. do 31 sierpnia 2027 r. w niepublicznych szkołach i placówkach możliwe będzie zatrudnianie pedagogów, psychologów i logopedów na podstawie umów innych niż umowa o pracę, np. umowy-zlecenia czy umowy B2B. Będą oni mogli świadczyć pomoc psychologiczno-pedagogiczną do 9 godzin tygodniowo (zamiast dotychczasowych 4 godzin).
   
   
3. Inne regulacje 
   
   Zmiana okresu zatrudnienia początkujących nauczycieli na czas określony
   Skrócony zostanie okres zatrudnienia nauczyciela niemającego stopnia awansu zawodowego (ale posiadającego wymagane kwalifikacje) na podstawie umowy o pracę na czas określony z dwóch lat szkolnych do jednego roku szkolnego. Doprecyzowano też obowiązki mentora.
   
   Uszczegółowienie niektórych przepisów
   

   - Określono przypadki, w których nauczyciel zachowuje lub traci prawo do wynagrodzenia za przydzielone, lecz niezrealizowane godziny ponadwymiarowe.

   - Wprowadzono przepisy eliminujące przydzielanie nauczycielom zastępstw doraźnych w czasie, gdy powinni realizować zajęcia w ramach obowiązującego ich tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć (dotyczy to bibliotekarzy i specjalistów).

   - Przesunięto termin wypłaty składników wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanej pracy – będą one wypłacane miesięcznie lub jednorazowo z dołu, do 5. dnia miesiąca następnego.

   - Nowela daje też nauczycielom, którym do emerytury brakuje mniej niż rok, możliwość skorzystania z urlopu zdrowotnego na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację uzdrowiskową.

   - Przywrócono możliwość powierzenia stanowiska dyrektora szkoły lub placówki na kolejny okres bez konieczności przeprowadzania konkursu. 

 

Nowa podstawa programowa wychowania fizycznego

Od 1 września 2025 r. w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych zacznie obowiązywać nowa podstawa programowa wychowania fizycznego. Według projektodawców reformy dotychczasowa podstawa zbyt mocno koncentrowała się na ocenie poprawności wykonywanych ćwiczeń i wynikach testów sprawnościowych, co prowadziło do wykluczenia uczniów o mniejszym potencjale motorycznym. W nowej podstawie nacisk położono na rozwój praktycznych kompetencji ruchowych i promowanie aktywności dostępnej dla każdego ucznia – niezależnie od jego sprawności. Celem reformy jest zachęcenie młodych ludzi do aktywnego i zdrowego stylu życia także poza szkołą.
W prace nad reformą zaangażowani byli nauczyciele, eksperci, lekarze sportowi i byli sportowcy.

 

Edukacja obywatelska – nowy przedmiot szkolny

Od 1 września 2025 roku do szkół ponadpodstawowych wchodzi nowy przedmiot – edukacja obywatelska, która zastąpi historię i teraźniejszość. Edukacji obywatelskiej będą się uczyć uczniowie w klasach II i III liceum ogólnokształcącego, klasach II–IV technikum i w klasach II i III branżowej szkoły I stopnia. Głównym celem tego przedmiotu jest przygotowanie uczniów do świadomego i odpowiedzialnego zaangażowania obywatelskiego w społeczeństwie demokratycznym. 

Proces nauczania edukacji obywatelskiej opiera się na trzech filarach:

• wiedza i umiejętności – umożliwiają zrozumienie zjawisk społecznych i procesów politycznych oraz ich analizę,
• działania obywatelskie – pozwalają wykorzystać wiedzę w praktyce, ćwiczyć umiejętności i budować poczucie sprawczości;
• projekt edukacyjny – rozwija kompetencje poznawcze, osobiste i społeczne poprzez pracę zespołową.

 

Edukacja zdrowotna – nowy przedmiot szkolny

Od 1 września 2025 roku zostanie wprowadzony nowy przedmiot – edukacja zdrowotna. Zastąpi on wychowanie do życia w rodzinie. Przedmiot będzie realizowany w wymiarze jednej godziny tygodniowo:

• w klasach IV–VIII szkół podstawowych,
• w szkołach ponadpodstawowych.

Program obejmuje następujące działy tematyczne: Wartości i postawy, Zdrowie fizyczne, Aktywność fizyczna, Odżywianie, Zdrowie psychiczne, Zdrowie społeczne, Dojrzewanie (tylko w szkołach podstawowych), Zdrowie seksualne, Zdrowie środowiskowe, Internet i profilaktyka uzależnień, System ochrony zdrowia (tylko w szkołach ponadpodstawowych). 
Zasady organizacji zajęć będą analogiczne do przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie. Przedmiot pozostanie nieobowiązkowy – rodzice lub pełnoletni uczniowie będą mogli złożyć pisemną rezygnację z uczestnictwa w zajęciach do 25 września. 

 

Religia i etyka – jedna godzina tygodniowo

Od 1 września 2025 r. przedmioty religia i etyka będą realizowane w wymiarze jednej godziny tygodniowo. Zajęcia będą organizowane przed lub po zajęciach obowiązkowych (chyba że 100% uczniów danej klasy uczęszcza na religię lub etykę). W klasach I–III szkoły podstawowej grupy międzyoddziałowe z religii będą mogły być tworzone jedynie w przypadku, gdy uczestnictwo w zajęciach religii lub etyki w danym oddziale klasowym zadeklaruje mniej niż siedmioro uczniów.

 

Program „Przyjazna Szkoła” – wsparcie dla uczniów z doświadczeniem migracyjnym

W latach 2025–2027 realizowany będzie program „Przyjazna szkoła”, który ma na celu wsparcie integracji uczniów z doświadczeniem migracyjnym – w szczególności dzieci i młodzieży z Ukrainy – w polskich szkołach. Program jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Plus.

Program będzie realizowany w trzech modułach:

1. Asystent międzykulturowy – zatrudnienie osoby wspierającej uczniów niebędących obywatelami Polski; asystent będzie m.in. diagnozował bariery adaptacji i integracji oraz pomagał uczniom przystosować się do nowych realiów;
2. Dobrostan społeczności szkolnej – działania wspierające dobrostan psychiczny uczniów, integrację, profilaktykę zaburzeń zdrowia psychicznego i wsparcie szkolnej kadry w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, dydaktycznych i opiekuńczych;
3. Doskonalenie zawodowe nauczycieli – szkolenia dotyczące pracy z uczniami z doświadczeniem migracyjnym. 

 

---