Materiał edukacyjny

Czym jest materiał edukacyjny?

Definicja materiału edukacyjnego zapisana w ustawie o zmianie ustawy o systemie oświaty (tekst jednolity z 31.10.2016 r.) brzmi następująco: „Materiał edukacyjny (to) materiał zastępujący lub uzupełniający podręcznik, umożliwiający realizację programu nauczania, mający postać papierową lub elektroniczną” (Art. 3.24). MEN na swojej stronie internetowej dodatkowo wyjaśnia: „Katalog materiałów edukacyjnych może być szeroki, począwszy od zasobów edukacyjnych udostępnianych w sieci na platformach edukacyjnych, poprzez książki zawierające treści edukacyjne (…)”.

Czym materiał edukacyjny różni się od podręcznika?

Podręcznik w rozumieniu ustawy to publikacja posiadająca numer dopuszczenia MEN. Materiał edukacyjny – z definicji – takiego numeru nie ma. Jeśli chodzi o sposób finansowania zakupu w przypadku szkół uprawnionych do korzystania z dotacji MEN – nie ma różnicy między podręcznikiem a materiałem edukacyjnym. Materiał edukacyjny może zostać zakupiony przez szkołę ze środków dotacji celowej.

Czy można korzystać z podręcznika, który nie ma numeru dopuszczenia MEN?

Oczywiście tak! Przy czym, aby być precyzyjnym, podręcznikiem – zgodnie z ustawą – można nazywać tylko publikacje z numerem dopuszczenia. Wszelkie inne książki edukacyjne (w tym repetytoria lub podręczniki bez numeru dopuszczenia) są określane jako materiały edukacyjne.
W ustawie o systemie oświaty (Art. 22aa) jednoznacznie stwierdzono, że „nauczyciel może zdecydować o realizacji programu nauczania:

• z zastosowaniem podręcznika, materiału edukacyjnego lub materiału ćwiczeniowego lub
• bez zastosowania podręcznika lub materiałów, o których mowa w pkt 1”.

Warto zwrócić uwagę na to, że ustawodawca przyznaje nauczycielowi/zespołowi nauczycieli bardzo dużą swobodę w kwestii wyboru publikacji. Warunek jest tylko jeden – i nie jest nim dopuszczenie książki do użytku szkolnego przez MEN – publikacja ma umożliwiać realizację programu nauczania. Przypominamy jednocześnie, że każdy nauczyciel/zespół nauczycieli ma prawo opracować program samodzielnie lub wybrać jeden z programów oferowanych przez wydawnictwa. Programy nauczania – od dawna – nie podlegają zatwierdzeniu przez MEN.  

Nauczyciele języka angielskiego coraz chętniej korzystają z materiałów edukacyjnych. Wynika to stąd, że wiele klas osiąga poziom wyższy od zakładanego w podstawie programowej, a więc potrzebuje publikacji, która wykracza poza zestaw podręczników posiadających numer dopuszczenia dla danego etapu edukacyjnego. Ponadto nauczyciele chętnie wybierają podręczniki i repetytoria, które przygotowują do konkretnego egzaminu (np. FCE, CAE, egzamin ósmoklasisty, matura). W takich publikacjach wszelkie informacje na temat wymogów egzaminacyjnych i wskazówki dotyczące technik wykonywania poszczególnych zadań są podane wprost, a zadania egzaminacyjne czytelnie oznaczone, co nie jest możliwe w podręcznikach posiadających numer dopuszczenia.   

 
Czy materiał edukacyjny musi być wieloletni?

Materiał edukacyjny zakupiony ze środków dotacji celowej stanowi własność szkoły i – tak jak podręcznik – jest uczniowi wypożyczany na rok, a następnie przekazywany następnym rocznikom uczniów. Zatem nie można w nim pisać! O wieloletniości materiału edukacyjnego nie decyduje jednak obecność zaciemnień w miejscach przeznaczonych na wpisanie odpowiedzi, ani powtarzające się polecenie „Write in your notebook”. Wystarczy uprzedzić uczniów, że w książce nie wolno zapisywać odpowiedzi, a wszelkie zadania pisemne trzeba wykonać w zeszycie. Poza tym, szczegółowo określony w rozporządzeniu MEN sposób dostosowania podręczników do zasad wieloletniego użytkowania jedynie utrudnia, a nie uniemożliwia pisania w podręczniku. Uczeń, jeżeli zechce, może pisać choćby na marginesach lub w każdym innym niezapełnionym tekstem lub grafiką miejscu. Wydaje się zatem, że kwestia niepisania w książce należy bardziej do sfery wychowawczej niż edytorskiej.