Język obcy zawodowy

JOZ, czyli język obcy zawodowy, jest przedmiotem obowiązkowym w kształceniu zawodowym w technikum i szkole branżowej, a podstawa programowa określa minimalną liczbę godzin nauczania JOZ-u dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach. Włączenie języka obcego zawodowego do kwalifikacji jest oczywiście reakcją na potrzeby pracowników i pracodawców na globalizującym się rynku pracy, gdzie umiejętność komunikowania się w języku obcym jest zawsze przydatna, a coraz częściej – konieczna. Zadaniem nauczyciela JOZ-u jest więc przygotowanie uczniów do aktywnego funkcjonowanie w wielojęzycznym środowisku zawodowym, w którym trzeba komunikować się w mowie i piśmie ze współpracownikami, kontrahentami i klientami oraz rozumieć instrukcje, dokumentację i materiały źródłowe różnego typu. Świadomość tego faktu może stać się kluczowym czynnikiem motywującym uczniów do nauki języka obcego ukierunkowanego zawodowo.

 

 

Podręczniki do nauki JOZ-u nie wymagają numeru dopuszczenia – MEN odstąpiło od przyznawania numerów dopuszczeń dla podręczników do kształcenia zawodowego (zgodnie z rozporządzeniem MEN z dn. 03.10.2019 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników, uwzględniającym zmiany wprowadzone ustawą z dn. 22.11.2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2018 r. poz. 2245, z późn. zm.).

 

 

JOZ, choć jest odrębnym przedmiotem szkolnym, powinien być traktowany jako element większej całości, którą tworzą także język obcy ogólny i wiedza z zakresu danego obszaru zawodowego. Zadaniem nauczyciela JOZ-u jest odpowiednie skorelowanie tych elementów – i jest to zadanie niełatwe. Z jednej strony, zaczynając lekcje JOZ-u, należy właściwie ocenić poziom zaawansowania językowego uczniów, gdyż JOZ musi bazować na już zdobytych ogólnych umiejętnościach językowych. Trzeba także na zajęciach JOZ-u odpowiednio wykorzystywać np. struktury gramatyczne czy funkcje językowe opanowywane na lekcjach języka ogólnego. Z drugiej strony trzeba wyselekcjonować słownictwo typowe dla danego zawodu i uczyć go w kontekstach sytuacyjnych przypominających autentyczne. Ideałem jest wykorzystywanie lekcji JOZ-u do poszerzania wiedzy z danego obszaru zawodowego! Nauczyciel JOZ-u nie musi oczywiście być specjalistą w danym zawodzie, ale niewątpliwie musi ściśle współpracować z nauczycielami zawodu. Trzeba także pamiętać, że to uczniowie często mają większą wiedzę z zakresu danego zawodu niż nauczyciel języka. Nie należy się tego obawiać – wręcz przeciwnie. Pozwoli to ustalić bardziej partnerskie relacje na lekcji – model: "uczymy się od siebie nawzajem" dodatkowo motywuje uczniów i jest okazją do rozwijania warsztatu dla nauczyciela.

 

 

JOZ jest częścią kwalifikacji – w związku z tym pojawi się na egzaminie zawodowym. Dla niektórych kwalifikacji zadania egzaminacyjne są stosunkowo proste, z poleceniem w języku polskim. Dla innych – zdecydowanie trudniejsze, nie tylko pod względem językowym. Należy bardzo mocno podkreślić, że nie tylko sprawdzają znajomość języka, ale także wiedzę ucznia z danego obszaru zawodowego. Dla nauczyciela JOZ-u oznacza to, że należy bardzo starannie wyselekcjonować materiał językowy, aby był dobrze skorelowany z kwalifikacyjnym.

Zobacz: Informatory o egzaminie zawodowym →

 

 

Jakie umiejętności są wymagane od ucznia po kursie języka obcego zawodowego? Efekty kształcenia i kryteria weryfikacji są takie same dla wszystkich zawodów: 

 

ŚRODKI JĘZYKOWE
Efekty kształcenia	Kryteria weryfikacji
Uczeń posługuje się podstawowym zasobem środków językowych w języku angielskim (ze szczególnym uwzględnieniem środków leksykalnych), umożliwiającym realizację czynności zawodowych w zakresie tematów związanych: a. ze stanowiskiem pracy i jego wyposażeniem; b. z głównymi technologiami stosowanymi w danym zawodzie; c. z dokumentacją związaną z danym zawodem; d. z usługami świadczonymi w zawodzie.	Uczeń rozpoznaje oraz stosuje środki językowe umożliwiające realizację czynności zawodowych w zakresie: a. czynności wykonywanych na stanowisku pracy, w tym związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy; b. narzędzi, maszyn, urządzeń i materiałów koniecznych do realizacji czynności zawodowych; c. procesów i procedur związanych z realizacją zadań zawodowych; d. formularzy, specyfikacji oraz innych dokumentów związanych z wykonywaniem zadań zawodowych; e. świadczonych usług, w tym obsługi klienta.
SŁUCHANIE
Efekty kształcenia	Kryteria weryfikacji
Uczeń rozumie proste wypowiedzi ustne artykułowane wyraźnie, w standardowej odmianie języka angielskiego dotyczące czynności zawodowych i w zakresie umożliwiającym realizację zadań zawodowych (np. rozmowy, wiadomości, komunikaty, instrukcje, filmy instruktażowe, prezentacje).	Uczeń: 1. określa główną myśl wypowiedzi/tekstu lub fragmentu wypowiedzi/tekstu; 2. znajduje w wypowiedzi/tekście określone informacje; 3. rozpoznaje związki między poszczególnymi częściami tekstu; 4. układa informacje w określonym porządku; 5. określa intencje nadawcy/autora wypowiedzi; 6. określa kontekst wypowiedzi (np. czas, miejsce, sytuację, uczestników); 7. oddziela fakty od opinii; 8. rozróżnia formalny i nieformalny styl wypowiedzi.
CZYTANIE
Efekty kształcenia	Kryteria weryfikacji
Uczeń rozumie proste wypowiedzi pisemne w języku angielskim dotyczące czynności zawodowych i w zakresie umożliwiającym realizację zadań zawodowych (np. napisy, broszury, instrukcje obsługi, przewodniki, dokumentację zawodową).	Uczeń: 1. określa główną myśl wypowiedzi/tekstu lub fragmentu wypowiedzi/tekstu; 2. znajduje w wypowiedzi/tekście określone informacje; 3. rozpoznaje związki między poszczególnymi częściami tekstu; 4. układa informacje w określonym porządku; 5. określa intencje nadawcy/autora tekstu; 6. określa kontekst wypowiedzi (np. nadawcę, odbiorcę, czas, miejsce, sytuację); 7. oddziela fakty od opinii; 8. rozróżnia formalny i nieformalny styl tekstu.
MÓWIENIE – TWORZENIE WYPOWIEDZI
Efekty kształcenia	Kryteria weryfikacji
Uczeń samodzielnie tworzy krótkie, proste, spójne i logiczne wypowiedzi ustne w języku angielskim dotyczące czynności zawodowych i w zakresie umożliwiającym realizację zadań zawodowych (np. polecenie, komunikat, instrukcję).	Uczeń: 1. opisuje przedmioty, działania i zjawiska związane z czynnościami zawodowymi; 2. przedstawia sposób postępowania w różnych sytuacjach zawodowych (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady); 3. wyraża i uzasadnia swoje stanowisko; przedstawia stanowisko innych osób; 4. przedstawia zalety i wady różnych rozwiązań; 5. stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi adekwatnie do sytuacji.
MÓWIENIE – REAGOWANIE
Efekty kształcenia	Kryteria weryfikacji
Uczeń uczestniczy w rozmowie w typowych sytuacjach związanych z realizacją zadań zawodowych i z wykonywaniem czynności zawodowych – reaguje ustnie w języku angielskim w sposób zrozumiały, adekwatnie do sytuacji komunikacyjnej (np. podczas rozmowy z innym pracownikiem, klientem, kontrahentem, w tym podczas rozmowy telefonicznej).	Uczeń: 1. rozpoczyna, prowadzi i kończy rozmowę; 2. uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia; 3. wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza z opiniami innych osób; 4. prowadzi proste negocjacje związane z czynnościami zawodowymi; 5. pyta o upodobania, potrzeby i intencje innych osób; 6. proponuje, zachęca; 7. prosi o radę i udziela rady; 8. pyta o pozwolenie, udziela i odmawia pozwolenia; 9. ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje; 10. stosuje zwroty i formy grzecznościowe; 11. dostosowuje styl wypowiedzi do sytuacji.
MÓWIENIE – PRZETWARZANIE
Efekty kształcenia	Kryteria weryfikacji
Uczeń zmienia formę przekazu ustnego w języku angielskim w typowych sytuacjach związanych z wykonywaniem czynności zawodowych.	Uczeń: 1. przekazuje w języku angielskim informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, symbolach, piktogramach, schematach) oraz audiowizualnych (np. filmach instruktażowych); 2. przekazuje w języku polskim informacje sformułowane w języku angielskim; 3. przekazuje w języku angielskim informacje sformułowane w języku polskim lub w angielskim; 4. przedstawia publicznie w języku angielskim wcześniej opracowany materiał, np. prezentację.
PISANIE – TWORZENIE WYPOWIEDZI
Efekty kształcenia	Kryteria weryfikacji
Uczeń samodzielnie tworzy krótkie, proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne w języku angielskim dotyczące czynności zawodowych i w zakresie umożliwiającym realizację zadań zawodowych (np. komunikat, e-mail, instrukcję, wiadomość, CV, list motywacyjny, dokument związany z wykonywanym zawodem – według wzoru).	Uczeń: 1. opisuje przedmioty, działania i zjawiska związane z czynnościami zawodowymi; 2. przedstawia sposób postępowania w różnych sytuacjach zawodowych (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady); 3. wyraża i uzasadnia swoje stanowisko; przedstawia stanowisko innych osób; 4. stosuje zasady konstruowania tekstów o różnym charakterze; 5. przedstawia zalety i wady różnych rozwiązań; 6. stosuje formalny lub nieformalny styl wypowiedzi w zależności od sytuacji.
PISANIE – REAGOWANIE
Efekty kształcenia	Kryteria weryfikacji
Uczeń uczestniczy w rozmowie w typowych sytuacjach związanych z realizacją zadań zawodowych i z wykonywaniem czynności zawodowych – reaguje w języku angielskim w sposób zrozumiały, adekwatnie do sytuacji komunikacyjnej, w formie prostego tekstu pisanego (np. wiadomość, formularz, e-mail, dokument związany z wykonywanym zawodem).	Uczeń: 1. rozpoczyna, prowadzi i kończy rozmowę; 2. uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia; 3. wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza z opiniami innych osób; 4. prowadzi proste negocjacje związane z czynnościami zawodowymi; 5. pyta o upodobania, potrzeby i intencje innych osób; 6. proponuje, zachęca; 7. prosi o radę i udziela rady; 8. pyta o pozwolenie, udziela i odmawia pozwolenia; 9. ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje; 10. stosuje zwroty i formy grzecznościowe; 11. dostosowuje styl wypowiedzi do sytuacji.
PISANIE – PRZETWARZANIE
Efekty kształcenia	Kryteria weryfikacji
Uczeń zmienia formę przekazu pisemnego w języku angielskim w typowych sytuacjach związanych z wykonywaniem czynności zawodowych.	Uczeń: 1. przekazuje w języku angielskim informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, symbolach, piktogramach, schematach) oraz audiowizualnych (np. filmach instruktażowych); 2. przekazuje w języku polskim informacje sformułowane w języku angielskim; 3. przekazuje w języku angielskim informacje sformułowane w języku polskim lub w angielskim; 4. przedstawia publicznie w języku angielskim wcześniej opracowany materiał, np. prezentację.
DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI
Efekty kształcenia	Kryteria weryfikacji
Uczeń wykorzystuje strategie służące doskonaleniu własnych umiejętności językowych oraz podnoszące świadomość językową: a. wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem angielskim; b. współdziała w grupie; c. korzysta ze źródeł informacji w języku angielskim; d. stosuje strategie komunikacyjne i kompensacyjne.	Uczeń: 1. korzysta ze słownika dwujęzycznego i jednojęzycznego; 2. współdziała z innymi osobami, realizując zadania językowe; 3. korzysta z tekstów w języku angielskim, również za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych; 4. identyfikuje słowa klucze, internacjonalizmy; 5. wykorzystuje kontekst (tam, gdzie to możliwe), aby w przybliżeniu określić znaczenie słowa; 6. upraszcza (jeżeli to konieczne) wypowiedź, zastępuje nieznane słowa innymi, wykorzystuje opis, środki niewerbalne.

 

 

Przygotowanie i prowadzenie zajęć z JOZ-u może bardzo ułatwić dobrze dobrany podręcznik.

Zapraszamy do zapoznania się z serią wydawnictwa Express Publishing: Career Paths →