Szkoła ponadpodstawowa z Express Publishing

Egzamin maturalny w nowej odsłonie

Reforma systemu edukacji i wprowadzenie nowej podstawy programowej do szkół ponadpodstawowych pociąga za sobą konieczność zmian w egzaminie maturalnym, w tym w egzaminie z języka obcego nowożytnego. Zapewne każdy nauczyciel języka obcego w szkole średniej chciałby już wiedzieć, jakie zmiany czekają przyszłych maturzystów. O tym, jak dokładnie będzie wyglądała nowa matura z języka obcego, dowiemy się z informatora o egzaminie maturalnym Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, ale publikacji tej możemy się spodziewać dopiero w 2021 roku. Pierwszy egzamin w nowej formule odbędzie się przecież dopiero w 2023 roku.
Jednak już dzisiaj możemy przewidzieć kierunki tych modyfikacji. W niniejszym artykule zebrane zostały podstawowe informacje dotyczące zarówno pewnych, jak i możliwych zmian w kształcie egzaminu maturalnego.
Nowa podstawa programowa, o czym pisaliśmy wcześniej, wprowadza wyższy poziom oczekiwanej biegłości językowej. Zapowiadane są także zmiany w proporcjach zadań otwartych i zamkniętych w egzaminie z języka. Nowe przepisy wprowadzają także próg zdawalności na egzaminie maturalnym z jednego przedmiotu dodatkowego na poziomie rozszerzonym. Tym przedmiotem może być oczywiście również język obcy, zatem niektórzy zdający będą musieli podejść dużo poważniej do wyboru przedmiotu maturalnego na poziomie rozszerzonym oraz do samego egzaminu.

Poziom egzaminu

Jak wspominałam we wcześniejszych artykułach, w zależności od realizowanej podstawy programowej, nauczyciel będzie przygotowywał swoich uczniów bądź do egzaminu na poziomie podstawowym, bądź na rozszerzonym. W grę wchodzi również egzamin na poziomie dwujęzycznym, jeżeli maturzysta uczęszczał do klasy lub szkoły z oddziałami dwujęzycznymi. Umiejętności językowe będą sprawdzane na poziomie wyższym niż do tej pory, głównie w zakresie niektórych sprawności. Zgodnie z wymaganiami nowej podstawy programowej, nowy egzamin maturalny będzie różnicować poziom biegłości w zakresie sprawności produktywnych i receptywnych.
Na poziomie podstawowym, mówienie i pisanie będą sprawdzane na poziomie B1+ Europejskiego systemu kształcenia językowego. Natomiast w zakresie rozumienia wypowiedzi, chcąc uzyskać maksymalny wynik, zdający będzie musiał wykazać się umiejętnościami na poziomie B2. W przypadku matury na poziomie rozszerzonym poziom sprawności produktywnych to B2+, a recepcja może być sprawdzana na poziomie C1.
Podstawa wskazuje również wprost na istotę dążenia do osiągania przez ucznia coraz większego stopnia poprawności językowej, co może świadczyć o tym, że to kryterium wymagań egzaminacyjnych uzyska wyższą rangę w ocenie produkcji zdającego niż miało to miejsce do tej pory.

Zadania na egzaminie

Wyższy poziom biegłości językowej to nie jedyny aspekt, w ramach którego podniesiony zostanie poziom trudności egzaminu. Kierunek zmian w egzaminach z języka obcego został wytyczony już w przypadku egzaminu ósmoklasisty. Do egzaminu tego wprowadzono szereg zadań otwartych – nie tylko do zadań sprawdzających znajomość środków językowych, ale także do części badającej znajomość funkcji językowych, rozumienie ze słuchu oraz rozumienie tekstów pisanych. Tendencja w kierunku zwiększenia liczby otwartych zadań egzaminacyjnych zapowiadana jest również w przypadku egzaminu maturalnego. Zadania otwarte będą wprowadzone do części arkusza sprawdzającej rozumienie ze słuchu oraz sprawność czytania, jak również znajomość środków leksykalno-gramatycznych, także na poziomie podstawowym.

Jakich zatem rodzajów zadań możemy się spodziewać na nowym egzaminie?

Umiejętności w ramach sprawności słuchania i czytania, do tej pory były sprawdzane na egzaminach wyłącznie za pomocą zadań zamkniętych, takich jak zadania wyboru wielokrotnego czy na dobieranie. Popularne było również zadanie typu prawda-fałsz, które w przyszłym arkuszu może już w ogóle się nie pojawić. W nowym egzaminie, oprócz zadań zamkniętych, możemy spodziewać się również zadań z lukami, w których zdający będzie musiał uzupełnić zdania lub fragmenty tekstu brakującymi słowami, wyrażeniami lub innymi informacjami, jak na przykład liczby. Może również pojawić się zadanie krótkiej odpowiedzi, w którym zdający będzie musiał odpowiedzieć na zadane pytanie za pomocą jednego – dwóch zdań. Inną formą zadania, które spotykamy na innych rodzajach egzaminów, a pojawiła się już także na egzaminie gimnazjalnym oraz ósmoklasisty, jest częściowe tłumaczenie. Może to być zadanie sprawdzające umiejętność tworzenia struktur, ale także na przykład sprawdzanie rozumienia tekstu czytanego.
Wraz z pojawieniem się w 2018 roku nowych deskryptorów językowych w publikacji Rady Europy Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment. Companion Volume with new Descriptors¹, instytucje zajmujące się nauczaniem i ocenianiem języków obcych zaczęły kłaść większy nacisk na tzw. mediację językową (o mediacji powiemy więcej w kolejnym artykule). Zadania egzaminacyjne wszystkich nowoczesnych egzaminów muszą się wpisać w te globalne trendy, zatem i na maturze należy spodziewać się zadań wymagających od zdających działań mediacyjnych. Przykładem takiego zadania może być tworzenie własnego tekstu na podstawie innego tekstu lub tekstów, bądź też w oparciu o zgromadzone dane (np. informacje zawarte w ulotkach informacyjnych, na stronach internetowych itp.).

 

Rodzaje tekstów

Inną zmianą wprowadzoną przez nową podstawę programową, która może mieć wpływ na egzamin maturalny są nowe formy pisemne. Do obowiązujących do tej pory form wypowiedzi doszły nowe – związane z tematem „praca”, na który w nowej podstawie położono większy nacisk i który rozbudowano w stosunku do pozostałych. Do obowiązujących do tej pory na egzaminie na poziomie podstawowym takich tekstów użytkowych jak list, e-mail, wiadomość na blogu lub na forum internetowym, może dojść bardziej formalny rodzaj wypowiedzi w postaci listu motywacyjnego. Ten gatunek został również wyspecyfikowany pośród obowiązujących form wypowiedzi pisemnej w podstawie programowej na poziomie rozszerzonym.

 

Jak uczyć?

Wobec braku precyzyjnych danych na temat formy egzaminu maturalnego oraz zadań egzaminacyjnych, nauczyciele, którzy rozpoczną pracę z uczniami w klasach pierwszych szkół ponadpodstawowych w roku szkolnym 2019/2020, znajdą się w nieco trudniejszej sytuacji niż do tej pory. Wbrew pozorom, ta niepewność co do formy egzaminu może mieć korzystny wpływ na sam proces nauczania. Pozwoli to nauczycielom i uczniom skupić się na nauce języka, w tym wszystkich najważniejszych umiejętności, które przecież znamy z podstawy programowej. Wyeliminowany zostanie w tej początkowej fazie nauki w nowym liceum negatywny efekt zwrotny tzw. egzaminów doniosłych, jakim jest matura, a mianowicie  uczenie „pod egzamin”.

 

¹ https://rm.coe.int/cefr-companion-volume-with-new-descriptors-2018/1680787989

 

 

---

Agnieszka Małgorzata Sendur

Doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie językoznawstwo. Pracę doktorską obroniła na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, a studia magisterskie w zakresie filologii angielskiej ukończyła na Uniwersytecie Jagiellońskim. Posiada szerokie doświadczenie jako nauczyciel języka angielskiego, w tym tzw. języków specjalistycznych, metodyk, trener i egzaminator, a także współautorka podręczników oraz innych materiałów dydaktycznych i egzaminacyjnych.
Związana z filologią angielską oraz Studium Języków Obcych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Jej główne zainteresowania badawcze koncentrują się wokół dydaktyki języków obcych, w tym języków specjalistycznych, testowania i oceniania w zakresie języków obcych oraz wykorzystania nowych technologii w nauczaniu.