Nowe liceum – nowe wyzwania
Co nas czeka w roku szkolnym 2019/2020 w szkołach średnich? Rok szkolny 2019/2020 będzie rokiem szczególnym dla uczniów kończących gimnazjum lub szkołę podstawową i ich rodziców. Trudnym wyzwaniem będzie on także dla nauczycieli i dyrektorów nowych szkół, które przez kolejne trzy lata będą zarówno szkołami ponadgimnazjalnymi, jak i ponadpodstawowymi.
Zapraszamy do zapoznania się z pierwszym materiałem szkoleniowym autorstwa dr Agnieszki Małgorzaty Sendur.
Dlaczego mówimy o dwóch rocznikach w szkole średniej?
Rok szkolny 2019/2020 będzie rokiem szczególnym dla uczniów kończących gimnazjum lub szkołę podstawową i ich rodziców. Trudnym wyzwaniem będzie on także dla nauczycieli i dyrektorów nowych szkół, które przez kolejne trzy lata będą zarówno szkołami ponadgimnazjalnymi, jak i ponadpodstawowymi.
Do liceów i techników zostaną przyjęci absolwenci III klas gimnazjum, ale także uczniowie, którzy uczęszczają obecnie do ósmej klasy zreformowanej szkoły podstawowej. Absolwenci gimnazjów wkraczający w progi liceum czy technikum będą mieli za sobą 9 lat edukacji szkolnej (6+3). Kariera szkolna absolwentów ósmej klasy to oczywiście lat 8. Absolwenci gimnazjum będą mieli przed sobą trzy lata nauki w liceum lub cztery lata w technikum. Uczniowie, którzy skończyli szkołę podstawową, będą kontynuować naukę w liceum przez kolejne cztery lata, a w technikum przez lat pięć. Jest zatem oczywiste, że nie mogą oni trafić do tej samej klasy i realizować tego samego programu nauczania.
Dwie podstawy programowe
Absolwenci gimnazjum będą kontynuować naukę w oparciu o „starą” podstawę programową i zdawać maturę według starego formatu. Nauka dla uczniów szkoły ponadpodstawowej będzie się odbywać według nowej podstawy programowej. Na niej też oparty będzie nowy egzamin maturalny, który uczniowie liceów będą zdawać od roku szkolnego 2022/2023, a uczniowie technikum od 2023/2024. Niewątpliwie, wprowadzenie do jednej szkoły równocześnie dwóch roczników uczniów, realizujących różne podstawy programowe, wymagać będzie pewnej ekwilibrystyki organizacyjnej ze strony dyrektora szkoły. Aby stwierdzić, jakie znaczenie reforma będzie miała dla nauczycieli języka obcego, należy przyjrzeć się zmianom, które niesie za sobą nowa podstawa programowa w zakresie języka obcego.
Zmiany dotyczące kształcenia w zakresie języka obcego nowożytnego
Podstawa programowa dla języka obcego jest wspólna dla wszystkich języków obcych nowożytnych. Istnieje natomiast kilka jej wariantów w zależności od tego, czy dany język nauczany jest jako pierwszy (wiodący) czy drugi język obcy, oraz czy kształcenie językowe odbywa się w zakresie podstawowym, rozszerzonym czy też w oddziałach dwujęzycznych.
Kilka najważniejszych zmian, które wprowadza nowa podstawa programowa w zakresie języka obcego, dotyczy zakładanego poziomu biegłości w zakresie języka nauczanego jako pierwszego, poszerzenia zakresów tematycznych i repertuaru form pisemnych. Rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania¹ natomiast, ściśle określa liczbę godzin przypisanych do danej podstawy programowej. Oczywiście, na skutek wspomnianych zmian, zmieni się również egzamin maturalny.
Obecny egzamin maturalny na poziomie podstawowym sprawdza umiejętności językowe maksymalnie na poziomie B1. Matura z języka obcego na poziomie rozszerzonym zdana na maksymalną liczbę punktów to obecnie poziom około B2+. A jak to będzie wyglądać w zreformowanej szkole średniej?
W zależności od realizowanego wariantu podstawy programowej, nauka języka obcego może przygotowywać do egzaminu maturalnego (tak będzie w przypadku kontynuacji nauki języka obcego ze szkoły podstawowej oraz nauczania języka w klasach dwujęzycznych) lub nie, jeśli język ten będzie nauczany jako drugi. Egzamin maturalny w nowej odsłonie na poziomie podstawowym będzie sprawdzał produktywne sprawności językowe (mówienie i pisanie) na poziomie B1+, natomiast w zakresie rozumienia wypowiedzi (sprawności receptywne) będzie to poziom B2. W przypadku matury na poziomie rozszerzonym poziom sprawności produktywnych to B2+, natomiast rozumienie wypowiedzi sprawdzane będzie na poziomie C1.
Główne zakresy tematyczne obowiązujące w nauczaniu języka obcego pozostają bez zmian, z wyjątkiem elementów związanych z kulturą krajów obszaru nauczanego języka, które w starej podstawie stanowiły oddzielny temat. Kompetencja interkulturowa została w nowej podstawie wyłączona z katalogu tematów i uwzględniona jako odrębne wymaganie, odrębna umiejętność, która ma być nauczana w ramach wszystkich zakresów tematycznych.
Rozszerzone również zostały zagadnienia w obrębie poszczególnych zakresów tematycznych. Na szczególną uwagę zasługuje zakres tematyczny „praca”, który na poziomie podstawowym został poszerzony o takie aspekty, jak miejsce pracy, wybór zawodu i poszukiwanie pracy oraz o miejsce pracy, karierę zawodową i mobilność zawodową na poziomie rozszerzonym.
Ważną zmianą, jaką wprowadza nowa podstawa programowa, są nowe formy pisemne. Do obowiązujących do tej pory na poziomie podstawowym takich rodzajów tekstu, jak wiadomość, notatka, ogłoszenie, zaproszenie, kartka pocztowa, e-mail i list prywatny, dochodzą życzenia, SMS, historyjka, życiorys, CV, list motywacyjny oraz wpis na blogu. Na poziomie rozszerzonym, w ramach kategorii list formalny wyspecyfikowany został list motywacyjny, a do obecnych wcześniej rozprawki, opowiadania i recenzji dołączone zostały takie formy pisemne jak życiorys, CV, wpis na blogu, artykuł, list prywatny i e-mail. Świadomość tych zmian jest istotna, gdyż nowy egzamin maturalny będzie sprawdzał również umiejętności w zakresie tworzenia tych nowych dla programów szkolnych form pisemnych.
Nowy egzamin maturalny z języka obcego
O tym jak dokładnie będzie wyglądała nowa matura z języka obcego dowiemy się z informatora o egzaminie maturalnym Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Publikacji tej możemy się spodziewać w drugiej połowie 2021 roku, jednak już dziś wiemy dużo na jego temat.
Wiemy, że egzamin będzie sprawdzał umiejętności na wyższym niż dotychczas poziomie. Z podstawy programowej dowiadujemy się, jakie umiejętności mogą być na nim sprawdzane. Mamy również podstawy, by sądzić, że wraz z rozszerzeniem w podstawie programowej repertuaru form pisemnych, na egzaminie mogą się pojawić niewystępujące tam dotychczas rodzaje tekstów.
W kolejnych artykułach przyjrzymy się m. in. wymaganiom szczegółowym, które mogą być sprawdzane na egzaminie z języka obcego. Już dzisiaj zapraszam do lektury kolejnych artykułów z serii.
Agnieszka Małgorzata Sendur
Doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie językoznawstwo. Pracę doktorską obroniła na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie, a studia magisterskie w zakresie filologii angielskiej ukończyła na Uniwersytecie Jagiellońskim. Posiada szerokie doświadczenie jako nauczyciel języka angielskiego, w tym tzw. języków specjalistycznych, metodyk, trener i egzaminator, a także współautorka podręczników oraz innych materiałów dydaktycznych i egzaminacyjnych.
Związana z filologią angielską oraz Studium Języków Obcych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Jej główne zainteresowania badawcze koncentrują się wokół dydaktyki języków obcych, w tym języków specjalistycznych, testowania i oceniania w zakresie języków obcych oraz wykorzystania nowych technologii w nauczaniu.
